ഖത്തർ ലോകസമാധാന ഡീലുകളുടെ ദല്ലാളോ? ലോകസമാധാനത്തിൽ ഖത്തറിന്റെ നയതന്ത്ര ബന്ധത്തിന്റെയും മധ്യസ്ഥ ശ്രമങ്ങളുടെയും പ്രാധാന്യം!

പലസ്‌തീൻ- ഇസ്രായേൽ സംഘർഷങ്ങൾക്കിടയിൽ ഒരു മധ്യസ്ഥൻ എന്ന നിലയിൽ ഖത്തറിന്റെ വിജയത്തെ ലോകം എങ്ങനെയാണു നിരീക്ഷിക്കുന്നത്? താത്കാലികമായിട്ടാണെങ്കിലും ഗാസയിൽ നാലു ദിവസത്തെ മാനുഷിക വെടി നിർത്തലിന് ചുക്കാൻ പിടിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു എന്നത് ലോകരാജ്യങ്ങൾക്കിടയിൽ ഖത്തറിന്റെ മധ്യസ്ഥ ശ്രമങ്ങൾക്ക് പ്രാധാന്യമേറുന്നു എന്നതിനുള്ള തെളിവാണ്. പിന്നീട് 2 ദിവസത്തേക്ക് കൂടി നീട്ടാനും ഖത്തറിനു സാധിച്ചു എന്നത് പ്രശംസനീയമാണ്.

ഖത്തർ ഗവൺമെന്റിന്റെ മധ്യസ്ഥതയിൽ ഇസ്രായേലും ഹമാസും തമ്മിൽ നടന്ന താൽക്കാലിക വെടിനിർത്തൽ കരാർ പ്രകാരം, ഇസ്രായേൽ കസ്റ്റഡിയിലുള്ള 180 ഫലസ്തീനികളെ മോചിപ്പിച്ചതിന് പകരമായി 81 ഇസ്രായേൽ ബന്ദികളെയും വിജയകരമായി മോചിപ്പിച്ചു. ഇതിനിടയിൽ നൂറുകണക്കിന് ലോറി ലോഡ് സഹായങ്ങൾ യുദ്ധമേഖലയിലേക്ക് അനുവദിക്കാനും ഖത്തറിനു സാധിച്ചു.

ഇത് ഖത്തറി മധ്യസ്ഥതയെ സംബന്ധിച്ചിടത്തോളം ഒരു വലിയ വിജയത്തെ തന്നെയാണ് പ്രതിനിധീകരിക്കുന്നത്. ഇസ്രായേൽ, പലസ്തീൻ കുടുംബങ്ങൾ വീണ്ടും ഒന്നിക്കുകയും ഗാസയിൽ കുടുങ്ങിപ്പോയ ഫലസ്തീനികളുടെ നിരാശാജനകമായ ദുരവസ്ഥയ്ക്ക് ഇന്ധനം, ഭക്ഷണം, മരുന്നുകൾ എന്നിവയുടെ വരവ് വഴി താത്കാലികമായെങ്കിലും അയവുണ്ടാവുകയും ചെയ്തു. മാനുഷിക യുദ്ധ വിരാമത്തിന്റെ ദിനങ്ങൾ അവസാനിച്ചതോടെ ഇസ്രായേൽ വീണ്ടും ആക്രമണം ആരംഭിച്ചെങ്കിലും ഇത്‌ അവസാനിപ്പിക്കാനുള്ള ഖത്തറിന്റെ ശ്രമങ്ങൾ ശക്തമായി തന്നെ തുടരുകയാണ്.

ലോകരാജ്യങ്ങളിൽ മധ്യസ്ഥ സ്ഥാനം ഖത്തറിനു ലഭിക്കാനുള്ള ഒരു പ്രധാനകാരണം ഒരു കൊളോണിയൽ ശക്തി എന്ന നിലയിൽ ചരിത്രമില്ല എന്നത് തന്നെയാണ്. അതുകൊണ്ടു തന്നെ ബ്രിട്ടനോ ഫ്രാൻസോ യുഎസോ നടത്തുന്ന സമാധാനശ്രമങ്ങൾക്ക് ഈ നിഷ്പക്ഷത ചൂണ്ടിക്കാണിക്കാനാവില്ല. കൂടാതെ, വാഷിംഗ്ടൺ, മോസ്കോ അല്ലെങ്കിൽ ബീജിംഗുമായി പരസ്യമായി അടുക്കാത്ത ഒരു ചെറിയ ഗൾഫ് രാഷ്ട്രം എന്ന നിലയിൽ, ഖത്തറിന്റെ മധ്യസ്ഥ ശ്രമങ്ങൾക്ക് “ഒരു കൊളോണിയൽ ശക്തി” എന്ന രീതിയിൽ സംശയമോ വിമർശനമോ ഉണ്ടാക്കാനുള്ള സാധ്യത കുറവാണെന്ന് തന്നെ പറയാം.

സംഘർഷ മധ്യസ്ഥതയിൽ ഖത്തറിന്റെ പങ്ക് വർഷങ്ങൾ പഴക്കമുള്ളതാണ്. ഒരു മൂന്നാം കക്ഷി മധ്യസ്ഥൻ എന്ന നിലയിൽ, 1990 മുതൽ ഖത്തർ അത്തരം നയതന്ത്ര കഴിവുകൾ വിനിയോഗിക്കുന്നുണ്ട്, പിന്നീടത് ഖത്തറിന്റെ വിദേശ നയത്തിന്റെ കാതലായ ഒരു വശമായി മാറി. 2000 കളുടെ അവസാനത്തിൽ ഖത്തർ സംഘർഷ പരിഹാരത്തിനുള്ള കേന്ദ്രമായി ഉയർന്നുവന്നു. അതിനുശേഷം തുടർച്ചയായി സമാധാന ഉടമ്പടികളിൽ ഇടനിലക്കാരായി ഖത്തർ നിറഞ്ഞുനിന്നു.

യുഎസും താലിബാനും തമ്മിലുള്ള ചർച്ചകൾക്ക് ഇത് ആതിഥേയത്വം വഹിച്ചു. അതിന്റെ ഫലമായി 2021-ൽ യുഎസ് അഫ്ഗാനിസ്ഥാനിൽ നിന്ന് പിൻവാങ്ങി. എന്നാൽ അതിനുമുമ്പ്, ലെബനൻ (2008), യെമൻ (2010), ഡാർഫർ (2011), ഗാസ (2012) എന്നിവിടങ്ങളിൽ സമാധാന കരാറുകളിൽ ഒപ്പുവച്ചു. ഇത്‌ സമാധാന ദല്ലാൾ എന്ന നിലയിൽ ഖത്തറിന്റെ ഉയരുന്ന പ്രശസ്തിക്ക് കാര്യമായ സംഭാവന നൽകി.

“അന്തർദേശീയമായി വിശ്വസനീയമായ പങ്കാളിയെന്ന ഖ്യാതി ഉറപ്പിക്കാൻ” ഖത്തറിന്റെ വിദേശനയത്തിന്റെ കേന്ദ്രബിന്ദുവാണ് തർക്കങ്ങൾ സമാധാനപരമായി പരിഹരിക്കുന്നതിനുള്ള മധ്യസ്ഥതയെന്ന് 2022-ൽ നടന്ന 77-ാമത് യുഎൻ ജനറൽ അസംബ്ലിയിൽ ഖത്തർ അമീർ ഷെയ്ഖ് തമീം ബിൻ ഹമദ് അൽതാനി പ്രഖ്യാപിക്കുകയുണ്ടായി. ഖത്തർ അമീറിന്റെ ഇടപെടലുകളും അതിനെ അർത്ഥവത്താക്കുന്നതാണ്.

പലസ്‌തീൻ ഇസ്രായേൽ സംഘർഷത്തിൽ ഖത്തർ തികച്ചും നിഷ്പക്ഷ കക്ഷിയായി കണക്കാക്കാനാവില്ല. ഖത്തർ തലസ്ഥാനമായ ദോഹയിൽ ഹമാസിന് ഒരു രാഷ്ട്രീയ ഓഫീസ് ഉണ്ട്. ഒക്ടോബർ 7 ആക്രമണങ്ങൾക്കിടയിലും അത് തുറന്ന് പ്രവർത്തിക്കുന്നുണ്ടായിരുന്നുവെന്ന് ഹമാസിന്റെ പ്രസ്താവനയിൽ പറയുന്നു. കൂടാതെ കഴിഞ്ഞ ദശകത്തിൽ ഗാസയിലെ ഹമാസിന് ഖത്തർ ഗവൺമെന്റ് കോടിക്കണക്കിന് ഡോളർ സഹായം നൽകിയതും കണക്കിലെടുക്കേണ്ടതുണ്ട്.

എന്നാൽ – ഒരുപക്ഷേ അതിലും പ്രധാനമായി – ഖത്തറിന്റെ സമ്പത്ത് മാനേജ്മെന്റ്, നിക്ഷേപ ശേഷി, മിഡിൽ ഈസ്റ്റ്, നോർത്ത് ആഫ്രിക്ക, പ്രത്യേകിച്ച് യുഎസുമായുള്ള വ്യക്തിഗത ബന്ധങ്ങൾ ഉൾപ്പെടെയുള്ള വിപുലവും സങ്കീർണ്ണവുമായ ബിസിനസ് ബന്ധങ്ങൾ എന്നിവയുടെ ഉപോൽപ്പന്നമാണ് പ്രാദേശിക മധ്യസ്ഥൻ എന്ന സ്ഥാനമെന്ന് പറയാം.

ഖത്തറിലെ ഏറ്റവും വലിയ നേരിട്ടുള്ള വിദേശ നിക്ഷേപകനാണ് അമേരിക്ക. ഖത്തറിലേക്കുള്ള യുഎസ് കയറ്റുമതി 2021 നും 2022 നും ഇടയിൽ 42 ശതമാനത്തിലധികം വർദ്ധിച്ചു. 2019 ൽ ഇത്‌ മൊത്തം 3.7 ബില്യൺ യുഎസ് ഡോളറായി (2.9 ബില്യൺ ഡോളർ) കണക്കാക്കുന്നു. ആളോഹരി വരുമാനത്തിൽ, ഖത്തർ ഇപ്പോൾ ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും സമ്പന്നരും അറബ് ലോകത്തെ ഏറ്റവും സമ്പന്നവുമായ പത്ത് രാജ്യങ്ങളിൽ ഒന്നാണ്, പ്രതിശീർഷ ജിഡിപി 88,046 യുഎസ് ഡോളറാണ്, യുഎസുമായി താരതമ്യപ്പെടുത്തുമ്പോൾ 75,269 യുഎസ് ഡോളറും യുകെയുമായി 45,485 യുഎസ് ഡോളറുമാണ്.

ഉക്രെയ്നിലെ സംഘർഷം കണക്കിലെടുക്കുമ്പോൾ, യൂറോപ്യൻ രാജ്യങ്ങൾ അവരുടെ ഊർജ്ജ വിതരണം വൈവിധ്യവത്കരിക്കേണ്ടതിന്റെ ആവശ്യകത ഉയർത്തിക്കാട്ടുന്നു. ഖത്തർ ലോകത്തിലെ രണ്ടാമത്തെ വലിയ ദ്രവീകൃത പ്രകൃതിവാതക (എൽഎൻജി) കയറ്റുമതിക്കാരാണ്, അതിന്റെ കയറ്റുമതി വരുമാനത്തിന്റെ 85% ഹൈഡ്രോകാർബണിൽ നിന്നാണ്. തത്ഫലമായുണ്ടാകുന്ന വ്യാപാര മിച്ചം അമേരിക്ക ഗവൺമെന്റ് കടത്തിൽ നിക്ഷേപിക്കുന്നത് ഖത്തറിന്റെ സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥയും യുഎസും തമ്മിലുള്ള പരസ്പര ആശ്രിതത്വത്തിലേക്ക് നയിച്ചു.

ഖത്തറി സമ്പദ്‌വ്യവസ്ഥ ആഗോള വിതരണ ശൃംഖലകളുമായി എത്രമാത്രം ഇഴചേർന്നിരിക്കുന്നുവോ അത്രത്തോളം അതിന്റെ ഫലപ്രദമായ നയതന്ത്രം പ്രത്യേകിച്ച് പ്രാദേശിക – സംഘർഷങ്ങൾക്ക് പരിഹാരം നൽകുന്നതിൽ കൂടുതൽ ജാഗ്രത പുലർത്തുന്നു എന്ന് പറയാനാകും. ഒരു സമാധാന ദല്ലാൾ എന്ന നിലയിൽ ഖത്തറിന്റെ ഫലപ്രാപ്തി അതിന്റെ നിഷ്പക്ഷമായ സ്ഥാനം, സമ്പത്ത്, വിപുലമായ ബിസിനസ്സ് ബന്ധങ്ങൾ എന്നിവയിൽ നിന്നാണെന്ന് നിസംശയം പറയാനാകും.